« Haberler «

Şaşılık ameliyatları

27 Kasım 2021 Cumartesi

ŞAŞILIK AMELİYATLARI

Şaşılık ameliyatları büyük çoğunlukla göz küresinin dışında yer alan kaslar üzerinde gerçekleşir. Şaşılığın düzeltilmesi ve gözler ortasındaki paralelliğin sağlanması için türlü teknikler kullanılarak bu kasların güçleri arttırılır, azaltılır yahut kasların tesir noktaları değiştirilir.

Şaşılık ameliyatları uzun mühlet hastanede kalmayı gerektirmez. Fakat her ne kadar lokal anestezi ile operasyon mümkün olsa da hastanın konforu, cerrahın rahat çalışabilmesi açısından ve kasların daha uygun manipule edilebilmesi üzere hedeflerle şaşılık cerrahisinde genel anestezi uygulaması tercih edilir. Bu nedenle, operasyondan sonra genel anestezi tesirinden ötürü birkaç saat hastanede nezaret gerekir. Daha sonra hasta verilen talimatlara uymak kaydıyla meskenine gidebilir.

Şaşılık ameliyatları ile ilgili bilinmesi gereken kimi değerli konular şunlardır:

1. Şaşılık ameliyatları muvaffakiyet oranı yüksek ameliyatlardır. Lakin muvaffakiyet beklentisinin gerçekçi olmasında fayda vardır. Örneğin çocuklarda şaşılık ameliyatlarının sonucu kozmetik faydalarından fazla işlevsel faydaları ön plana alınarak değerlendirilmelidir. Çocuğun görme gelişimini olumsuz biçimde etkileyen bir kaymanın düzelmesinde esas ölçüt kozmetik harikalık değil, görme gelişiminin önündeki manisi kaldırmaktır. Bilhassa doğuştan gelen kayıplar ve hareket kısıtlılıklarında gözü büsbütün olağan bir hareketliliği kavuşturmak yapısal olarak imkansızdır. Burada hedef, gözün tüm hareketliliğini büsbütün olağan hale getirmek değil, gözlerin en çok kullanıldığı düz karşıya bakış durumundaki paralelliği sağlamak, böylelikle kısıtlılığın sebep olduğu baş eğriliği üzere meseleleri gidermek ve görme gelişimini mümkün olduğunca güzelleştirmektir.

2. Şaşılık ameliyatları, tek başlarına değil bilhassa çocuklarda uzun vadeli bir tedavi sürecinin bir kesimi olarak düşünülmelidir. Bir şaşılık meselesinin büsbütün giderilmesinin birden fazla ameliyat gerektirmesi az rastlanan bir durum değildir. Dünya genelinde şaşılık tedavisinde düzgünleşme için gereken ortalama ameliyat sayısının 1.5 civarında olduğu düşünülürse bu durum daha yeterli anlaşılabilir. Hatta bir çok durumda mevcut kaymayı tek bir ameliyatla düzeltmek yerine etaplı bir yaklaşım daha uygun sonuç verebilmektedir.

3. Değil şaşılık cerrahisinde, tıbbın hiçbir alanında, hiçbir tedavinin “garantisi” olmaz. İnsan bedeninin arzettiği yapı ve burada doğabilecek sıhhat sıkıntılarının giderilmesinde, mekanik bir eşyanın üretim ve tamiratında sunulana benzeri bir garanti kavramı sözkonusu olamaz. En kolay bir diş çekiminden, enjeksiyona kadar hiçbir tıbbi müdahalenin %100 garantisi yoktur, olamaz. Tıp biliminde muvaffakiyet oranları istatistiksel olarak kıymetlendirilir ve mümkünlük oranları sözkonusudur. Şaşılık cerrahisinin muvaffakiyet talihi da, hastalığın durumuna, hastane ve/veya cerrah’a nazaran birtakım farklılıklar göstermekle birlikte %70’in üzerindedir. Fakat burada “başarı” derken kastedileni 1. unsurdaki halde anlamak ve bu gayeye ulaşırken birden fazla cerrahi teşebbüsün gerekebileceğini de unutmamak gerekir.

4. Şaşılıkların tedavisinde ameliyat edilecek gözün seçimi şaşılığın nedenine bağlı olarak değişebilir. Birden fazla vakit daha çok kayan ve/veya az gören gözün ameliyat edilmesi tercih edildiği üzere bazen sorun aslında kaymayan beğenilen de olabilir. Kimi şaşılık tipleri ise her iki gözün birden ameliyatını gerekli kılabilir. Bu nedenlerle hastanın kendisinin “sorunlu” olarak algıladığı gözü ile, tedavi gerektiren gözler her vakit tıpkı olmayabilir. Bu mevzudaki karar büsbütün tabibe aittir.

5. Her cerrahi teşebbüs üzere şaşılık cerrahisinin de aşikâr potansiyel riskleri olmakla birlikte bunlar oransal olarak başka göz ameliyatlarına nazaran çok daha düşüktür. Denetimsiz kanama, yüzeyel enfeksiyon, kalıcı asimetri, kalıcı irritasyon, kalıcı çift görme, kaymanın düzelmemesi yahut aksi tarafta devam etmesi üzere haller şaşılık ameliyatlarının bilinen olağan komplikasyonları ortasında sayılabilir. Görme kaybı ve göziçi enfeksiyonlar ise daha ender görülebilir. Bunlara ek olarak uygulanan genel anestezinin bilinen yaşamsal komplikasyonlarını da unutmamak gerekir. Fakat bütün bu risklerin tecrübeli bir cerrah, ameliyathane grubu ve uygun bir cerrahi sonrası bakım ile minimalize edilmesi mümkündür.

6. Ameliyat saatinden evvel en az 6 saat boyunca midenin büsbütün boşalması için tam bir açlık periodu geçirilmesi kuraldır ve yaşamsal değer arz eder. İlaç kullanımını gerektiren önemli bir sistemik rahatsızlığı olan hastaların ilaç kullanımı ile ilgili düzenlemeler ameliyat öncesi ilgili anestezioloji uzmanı tarafından kıymetlendirilerek düzenlenir. Bu düzenlemeye uyulması da çok kıymetlidir.

7. Ameliyattan sonra birinci gece opere edilen göz bir bandajla kapalı tutulur. Sonraki gün açılarak birinci pansumanı yapılan ameliyatlı gözün kapaklarının şiş ve yavaşça morarmış, gözün için kızarık ve kanlanmış olarak görünmesi olağandır. İkinci sefer opere edilen gözlerde ve ameliyat öncesi çok ağlamış olan çocuklarda bu belirtiler daha bariz olarak görülür. Çoklukla ameliyat sonrası gözün olağan görünümüne kavuşması 6 hafta civarında sürer. Bu süreçte gelişebilecek allerjik kimi tepkiler yahut enfeksiyonlar ise bu süreyi uzatabilir. Ameliyat sonrası çoklukla biri antibiotik içeren, oburu ise anti-inflamatuar özellikli iki göz damlası, günde 4 kere, birer damla olarak 15 gün müddetle kullanılır. Bu müddette gözlerin kaşınması, sulanması üzere durumlar olağandır.

8. Şayet hasta hafif bir işte çalışıyorsa ameliyattan sonraki birinci günden itibaren işine geri dönebilir. Çocuklar da 2-3 günden sonra okula devam edebilirler. Lakin birinci bir hafta toz, duman üzere irrite edici çevresel etkenlerden korunmaya azami dikkat sarfetmek gerekir. Ayrıyeten duş alırken ameliyatlı göze su ve sabun temas etmemesine, uyurken bu gözün üstüne yatmamaya yahut elle kurcalamamaya dikkat edilmelidir. Bunlar şimdi taze olan yaraya ziyan vermese bile enfeksiyon açısından risk oluşturdukları için değerlidir.

9. Ameliyattan evvel gözlük kullanan bir hasta, ameliyattan sonra da tıpkı gözlüğüne kesinlikle devam edecektir. Şaşılık ameliyatlarının gözlük muhtaçlığını ortadan kaldırmak üzere bir gayesi ve faydası katiyetle yoktur. Hastaların ameliyattan sonra gözlüklerini çıkartacakları istikametinde bir beklentileri asla olmamalıdır. Gözlük ile kayması düzelen olguların ameliyat edilmeleri esasen gereksiz, hatta ziyanlı olabilir. Yalnızca gözlüğü çıkartmak maksatlı şaşılık ameliyatı olmaz. Gözlük kullanan ve kayması olan bir kişi, ameliyatla kayması düzeltildikten sonra da gözlüğe muhtaçlık duymaya devam edecektir. Yalnızca kimi durumlarda kullanılan gözlüğün derecelerinde kimi değişiklikler yapılabilir. Gözlük, var olan bir kırılma kusurunu düzeltmek için kullanılan bir gereçtir ve şayet hedef gözlükten kurtulmak ise seçenek şaşılık ameliyatı değil, fakat refraktif cerrahi olabilir. Bu seçenek ise hastanın tıbbi durumunun doktor tarafından kıymetlendirilmesi ve uygun görülmesi halinde geçerlidir.

10. Ameliyattan sonra 1-2 ay kadar süren süreksiz bir çift görme devri olabilir. Bu, artık paralel olan ve bir ortada gören gözlerin bu duruma alışması için gerekli bir süreçtir. Bu durumun kalıcı olması hali çok enderdir ve ek tedbirler gerektirebilir.

11. Şaşılıkta cerrahi düzeltmede kademeli ve temkinli bir yaklaşım, her vakit için telaşlı ve tek ameliyatla sorunu çözmeyi hedefleyen yaklaşımdan daha başarılı sonuçlar verir. Bu nedenle şaşılık tedavisi süreci içinde birebir beğenilen yahut başka beğenilen öbür ameliyat(lar)ın gerekebileceği hiçbir vakit unutulmamalıdır.