« Haberler «

Retina dekolmanı

11 Kasım 2021 Perşembe

Retina katmanının fonksiyonu nedir? Neden kıymetlidir retina?

Retina katmanı (ağ tabaka), görmeden asıl olarak sorumlu olan ve gözküresinin iç yüzeyine yapışık olarak duran bir hudut katmanıdır. Ağ tabakayı zihnimizde canlandırmak gerekirse fotoğraf makinesinin sineması olarak düşünebiliriz. Bu katmanda, bilhassa merkezi retinada oluşacak bir hasar görme kaybına neden neden olacaktır.

Retina hastalıkları nelerdir?

Retina hastalıkları 4 ana kümede incelenebilir. Birincisi retinanın damar hastalıklarıdır. Bunların en değerlisi diyabetik retinopatidir; yani şeker hastalığının gözdibinde yaptığı tahribat. Hipertansiyona bağlı gelişen retina damar tıkanıklıkları da bu kümede yeralır. İkinci küme makula hastalıklarıdır. Makula (sarı nokta) retina katmanında (ağ tabaka) görme hücrelerinden en ağır bölge olup, birebir vakitte keskin ve kaliteli görmeyi sağlayan retina bölgesidir. Bu kümedeki en değerli ve en bilinen hastalık yaşa-bağlı makula dejenerasyonudur, yani sarı nokta hastalığı.. Üçüncü küme ırsi (herediter) retina hastalıklarıdır. Bunlar genetik geçişli hastalıklardır ve en kıymetli küme gece körlüğüdür (retinitis pigmentosa). Son kümede ise cerrahi retina hastalıkları yeralır. Cerrahi retina hastalıkları kümesindeki en kıymetli hastalık ise retina dekolmanıdır.

Retina da bir sorun varsa nasıl anlaşılır?

Retina hastalıklarında birtakım temel belirtiler vardır. Bunlar; görme azalması, görme alanının bir kısmının kaybı, cisimleri kırık görme, cisimleri olduğundan büyük yahut küçük görme, ışık çakmaları, sinek uçuşmaları olarak sayılabilir. Bu belirtilerle göz doktoruna başvurulduğunda yapılacak ayrıntılı muayene ve tetkikler sonucunda retinadaki sorun açığa çıkacaktır.

Retina yırtılmasının nedeni nedir? Belirti verir mi?

Öncelikle retina dekolmanının ne olduğunundan ve sınıflamasından bahsetmek uygun olacaktır. Retina dekolmanı sağlam retina katmanının (ağ tabakası) yapışık olduğu göz küresi iç yüzeyinden ayrılmasıdır. Kolay olarak anlatmak gerekirse duvar kağıdının duvardan ayrılması olarak düşünebiliriz. Dekole (ayrılmış) olan retina bölgesinde retina hücreleri fonksiyon yapamayacağından görme fonksiyonu gerçekleşmez. Dekole yani ayrılmış alanın genişliği büyüdükçe hastada görme kaybı artacaktır. Bilhassa sarı nokta denilen keskin görmeyi sağlayan makula bölgesi ayrıldığında görme seviyesi epey azalmaktadır. Retina dekolmanı gelişmeden evvel hastalar ışık çakmaları, sinek uçuşmaları ya da oval-yuvarlak biçimler tanım edebilirler. Makula bölgesi ayrıldıktan ya da geniş bir retina alanı dekole olduktan sonra ise hastalar görme kaybı ile başvurmaktadırlar. Bu nedenle bilhassa ışık çakmaları ve sinek uçuşmaları şikayeti olan bireylere kesinlikle ayrıntılı retina muayenesi yapılmalı, retina katmanında yırtık ya da dekolman varlığı aranmalıdır. Retina dekolmanı regmatojen (yırtıklı), traksiyonel (çekintili), eksudatif (sıvı birikimi) olarak 3 ana kümede incelenebilinir. Traksiyonel ve eksüdatif retina dekolman tipleri yırtıksız olarak da sınıflandırılabilir.

Yırtıklı retina dekolmanı, en sık rastlanılan dekolman halidir. Vitreus jelinin bozulması ya da yapısal retina katmanı incelmeleri nedeniyle retina yırtığı gelişmektedir. Oluşan retina yırtığından retina altına sıvı birikimi olmakta ve retina katmanı ayrılarak, retina dekolmanı meydana gelmektedir. Olağanda saydam bir jöle kıvamında olan vitreus katmanı göz küresinin içini doldurmakta ve retina katmanına yapışık bulunmaktadır.Vitreus katmanının bozulmasının temel işaretleri ışık çakmaları ve sinek uçuşmalarıdır. İleri yaş, yüksek myopi varlığı, göze alınan darbeler sonrasında vitreus katmanında bozulmalar meydana gelebilir. Yapısı bozulan vitreus katmanı kendi içinde büzüşerek göz küresinin ortasına yanlışsız toplanmakta ve bu esnada yapışık olduğu retina katmanını gerdirerek retina katmanını yırtmaktadır. Oluşan retina yırtığından retina altına sıvı birikimi olmakta ve retina katmanı ayrılarak retina dekolmanı gelişmektedir.

Retina yırtığı oluşumunda vitreus katmanı bozulmasının yanı sıra yapısal retina incelmeleri kıymetli yer tutmaktadır. Toplumda retina incelmesi (dejeneresansı) yaklaşık %8 oranında görülmekte ve bu şahıslarda ömür uzunluğu yaklaşık %1-2 oranında retina dekolmanı gelişmektedir.

Çekintili retina dekolmanında retina katmanı üzerinde oluşan kalın ve gergin bantlar nedeniyle retina katmanı ayrılmaktadır. En sık olarak ileri evre diabetik retinopatisi olan şeker hastalarında görülür. Çekintili retina dekolmanı ayrıyeten prematür retinopatili bebeklerde, delici göz yaralanmaları sonrasında görülebilmektedir.

Sıvı birikimine bağlı gelişen retina dekolmanlarında ise göziçi iltihaplanmalar, damarsal hastalık, tümöral durumlar, gebelik, yüksek hipertansiyon nedenler ortasında sayılabilir.

Retina dekomanında gözdibi imajı. Üst kısımda retina dekoledir, yani ağ katman gözduvarından ayrılmıştır.

Retina yırtılması körlüğe neden olur mu?

Retina yırtığı retina dekolmanına yolaçar ve retina dekolmanı tedavi edilmezse kalıcı bir görme azalması oluşur.

Her şimşek çakması retina yırtılmasına işaret midir?

Ani olarak başlayan ve devam eden ışık çakmaları retinada yırtık gelişimi açısından önemsenmesi gereken bulgulardır. Bilhassa eşlik eden uçuşmalar, görme azalması yahut görme alanında daralma varsa retina yırtığı ve dekolman ihtimali yüksektir. Lakin öte taraftan yalnızca vitreus jölesinin sıvılaşması sonucu gelişebilen ve aralıklı olarak 1-2 flaş patlaması tazında olan şimşek çakmaları da vardır. Bu durumda yırtık olmayabilir. Lakin bu olgularda da gözbebeği büyütülerek retina detaylı olarak incelenmeli ve yırtık olup olmadığı saptanmalıdır. Bazen migren hastaları da ışık çakmaları emsal ışıklı formlar görebilirler.

Retina dekolmanı tek beğenilen mi yoksa her ikisinde de mi görülür?

Genel olarak tektaraflıdır. Lakin yüksek miyopisi, çevresel retina dejenerasyonu olanlarda ve genetik kimi retina hastalıklarında öteki beğenilen de dekolman oluşabilir. O yüzden bir beğenilen dekolmanı olan kişinin öbür gözü detaylı olarak incelenmeli, varsa yırtıklar yahut yırtık gelişimi için riskli alanlar argon lazerle tedavi edilmelidir.

Dekolmanın görülme sıklığı nedir?

Retina dekolmanı görülme oranı yaklaşık olarak 1/10.000 bildirilmektedir.

Dekolman ameliyatı güç mudur?

Yırtıklı retina dekolmanı varlığında tedavi cerrahidir. Uygulanan cerrahi tedavi dekolmanın durumuna nazaran göz içi ve göz dışı olarak ikiye ayrılmaktadır. Göz dışı cerrahide göz küresi dıştan bir kemer üzere, kalıcı silikon bant ile sıkılır (sörklaj cerrahisi). Takiben kriotreapi (dondurma) ya da lazer tedavisi yapılır. Tıpkı seansta gerekirse göz içerisine hava, gaz üzere tampon unsurlar enjekte edilir.

Sörklaj cerrahisi

Kimi retina dekolmanlarında pnömatik retinopeksi cerrahisi çok yararlı olmaktadır. Pnömatik retinopeksi cerrahisinde göz içerisine gaz enjekte edilip, yırtık bölgesine uyan yere göz dışarısından lazer ya da krio (dondurma) süreci uygulanmaktadır . Göz içerisine verilen gaz bizatihi genleşmekte ve retina yırtık bölgesi üzerinde baskı uygulayarak (tampon etkisi) yırtığın kapalı durmasını sağlamaktadır. Gaz bizatihi birkaç haftada emilmektedir. Pnömatik retinopeksi bilhassa üst yarıda retina yırtığı beraberinde sonlu, küçük retina dekolmanı olan hastalarda tercih edilmektedir.

Pnömatik retinopeksi

Göz içi cerrahide vitrektomi ameliyatı gerçekleştirilir. Göz küresine milimetreden küçük cerahi aletlerle girilerek bozulmuş olan vitreus katmanı temizlenir, retina yırtık bölgesine lazer süreci yapılıp göz içine duruma nazaran hava, gaz ya da silikon üzere tampon unsurlar konulur (Resim). Bu tampon hususlardan yalnızca silikon daha sonradan ikinci bir cerrahi süreçle çıkarılabilir. Verilen hava yahut gaz birkaç hafta içerisinde göz içerisinde bizatihi emilir.

Yırtıklı retina dekolmanından sonra cerrahi muvaffakiyet %90’larda olup, ameliyat sonrası görsel muvaffakiyet biraz daha değişken olabilmektedir. Başarılı bir ameliyat sonrasında görme seviyesini etkileyen çeşitli faktörler mevcuttur. Bunlardan en kıymetlisi cerrahi öncesinde makula bölgesinin ayrılıp ayrılmadığı ve retina dekolman bölgesinin genişliğidir. Makula bölgesinin ayrılmadığı ve dekolman bölgesinin sonlu olduğu olgular, cerrahi sonrasında görsel muvaffakiyetin en yüksek olduğu kümesi oluşturmaktadır. Bu faktörlerin yanı sıra hastanın yaşı, dekolmanın mühleti, evvelce delici göz yaralanması ya da göz cerrahisi geçirip geçirmediği işlevsel yani görsel başarıyı etkilemektedir. Çekintili retina dekolmanlarında görsel muvaffakiyet oranları daha düşük olup, şeker hastalığının evvelden verdiği harabiyet sonuç üzerinde tesirli olmaktadır. Sıvı birikimine bağlı gelişen retina dekolmanlarında ise muvaffakiyet allta yatan hastalığa, erken teşhis ve uygulanan tedaviye nazaran değişmektedir.

Fotoğraf . Vitrektomi cerrahisi.

Öteki tedavi seçenekleri var mı?

Yırtıklı ve çekintiye bağlı retina dekolmanlarında tedavi cerrahidir. Sıvı birikimi olan retina dekolmanlarında (eksüdatif retina dekolmanı) altta yatan nedene yönelik olarak kortikosteroid tedavisi, radyoterapi, lazer ya da krioterapi tedavisi yapılır.

Hastalar usul seçerken nelere dikkat etmeli?

Her metodun kendine has uygun tarafları ve muhtemel komplikasyonları vardır. Hasta doktoruyla bunları detaylı olarak tartışmalı ve bilgi almalıdır. Örnek vermek gerekirse vitrektomi cerrahisinden sonra göziçine tampon unsur olarak gaz verilirse hasta operasyondan çabucak sonra uçak seyahatine çıkamaz. Yurtdışından gelen ve operasyon sonrası uçak seyahatiyle dönmek isteyen bir bireyde bu durumda tampon unsur olarak silikon yağı kullanmak gerekebilir.

Retina dekolmanı için kollayıcı tedavi var mıdır ?

Bilhassa sinek uçuşması ve ışık çakması ile belirti verebilen retina yırtığı mevcudiyetinde ve kimi doğumsal retina incelme alanlarına günümüzde standart olarak lazer tedavisi uygulanmaktadır. Retina yırtığı varlığında uygulanan lazer tedavisi ile yırtık sonları lazer ile çevrelenmekte ve yırtığın ilerleyerek retina dekolmanına dönüşmesi önlenmektedir. Böylelikle takiben gerekecek olan cerrahi müdahale de önlenecekdir. Lazer tedavisinin bu açılardan aktifliği ve koruyuculuğu çok tatminkardır. Ayrıyeten doğumsal retina incelmelerine yapılan lazer tedavisi ile ileride oluşabilecek retina yırtıklarının tehlikeli boyuta gelmesi çok evvelden engellenmiş olacaktır.