« Haberler «

Nonparalitik şaşılıklar (felce bağlı olmayan şaşılıklar)

26 Kasım 2021 Cuma

NONPARALİTİK ŞAŞILIKLAR (Felce bağlı olmayan şaşılıklar)

Büyük kısmı çocukluk çağında başlar. Bunların bir kısmı ise doğuştandır. Altı aydan daha erken başlangıçlı olanlarda neden şimdi kesin olarak anlaşılamamakla birlikte merkezi hudut sistemi gelişimi ile ilgili meseleler ve genetik faktörler ön plandadır. Altı aydan sonra başlayan bu tip şaşılıklarda ise göz bozukluklarının değeri artar (bkz. Göz kusurları).

En önemli formları:

1. İçe şaşılık (ezotropya)

Çocukluk çağı şaşılıkları içinde en sık görülenidir.

En kıymetli hali doğuştan olanıdır. İnfantil ezotropya denen bu formunda şaşılığın başlangıcı birinci 6 ay içindedir. Bu nedenle şaşılıklarda kaymanın ne vakit başladığı yahut birinci kez farkedildiği bilgisi çok kıymetlidir. Hayatın birinci 6 ayı içinde başlayan şaşılıklar binoküler görme gelişimini çok önemli boyutta aksatır ve ileride telafisi mümkün olmayan kayıplara yol açar. Tedavisi cerrahi yoldandır ve en geç 2 yaşına kadar kayma açılarının düzeltilmesi gerekir.

Altı aydan sonra başlayan içe şaşılıkların göz bozuklukları ile yakın münasebeti vardır. Gözdeki yüksek bir kırılma kusuru ve ya gözün ahenk refleksindeki dengesizlikler bu çeşit kaymaların ortaya çıkmasını kolaylaştırır. Refraktif ezotropya denen bu kümede tedavide gözlük kullanımı sıklıkla gerekir. Gözlük kullanımı bazen tek başına şaşılığın düzelmesini sağlar, bazen de gözlükle kayma azalmasına karşın devam eder. Bu türlü durumlarda da cerrahi müdahale gerekir.

Bazen doğuştan görme kaybına neden olan öbür göz hastalıkları hayatın birinci birkaç yılı içinde bir nistagmus ile birlikte içe kayma ile belirti verebilirler. Bu tıp kaymalar şayet görmede artma sağlanamazsa ileriki yıllarda dışa kaymaya dönüşebilir.

Özel bir içe kayma, Duane sendromu‘nda görülür. Gözün dışa hareketini sağlayan kas, abdusens sonunun doğuştan arızalı olması nedeniyle çalışmamaktadır. Bu nedenle göz dışa gerçek bakamaz, içe bakışta ise göz kapakları kısılır. Çocuk başını dışa hareketi kısıtlı olan gözü tarafına çevirerek şaşılığı bertaraf etmeye çalışır. Gözün dışa hareketini tam manasıyla sağlayıcı bir tedavisi yoktur. Fakat başın döndürülmesi muhtaçlığını ortadan kaldıracak, düz durumdaki kaymayı giderecek cerrahi teşebbüsler mümkündür.

2. Dışa şaşılık (ekzotropya)

Ekseriyetle içe kaymalara göre daha geç başlangıç gösterirler.

Başlangıcından itibaren sabit bir dışa kayma görülebilir

Bazen de kayma evvelce ortada bir ortaya çıkarken vakitle sıklaşarak sabit ve daima bir dışa kayma halini alabilir. Bu orta ara kayma periyodundaki çocuklarda özellikle güneşli yahut parlak ışıklı ortamlarda bir gözünü kapatarak bakma alışkanlığı görülebilir. Bu türlü bir durum farkedilen çocukların bir göz muayenesinden geçirilmesinde fayda vardır.

3. Dikey şaşılıklar

Bunların kimileri içe yahut dışa şaşılıklarla birlikte görülebilen alt oblik kasın fazla çalışmasına bağlı kaymalardır.

Dissosye vertikal deviasyon denen özel bir kayma biçimi de tek başına yahut içe/dışa şaşılıklarla birlikte görülebilir.

Doğumsal birtakım şaşılık tiplerinde de dikey kaymalar görülebilir. Bunlar ortasında üst oblik kas parezisi ve Brown sendromu sayılabilir.

Kimileri ailevi özellik gösteren ve birden fazla kasın gelişimsel bozukluğundan kaynaklanan daha nadir ve kompleks şaşılık formları de bu kümeye girer.

Yatay istikametteki kaymalarda kırılma kusurları ve varsa füzyon yetersizliği elimine edilmeli, kâfi olmazsa ameliyata başvurulmalıdır. Başkalarında bilhassa baş konumu gelişmekte ise ameliyat kaidedir.

Çocukluk çağı şaşılıklarında ambliopi (göz tembelliği) en değerli meseledir. Ambliopi riski, içe şaşılıklarda daha yüksektir. Binoküler görmenin gelişiminin gerçekleştiği bu periyotta var olan şaşılığın ihmal edilmesi, ileride telafisi mümkün olmayan görme kayıplarına yol açacaktır.

Tedavinin temel taşları, gözlük kullanımı, ambliopiye karşı kapama tedavisi ve cerrahi teşebbüstür. Birçok vakit bu üçünün bir ortada ve uzun bir süreç içinde uygulanması koşuldur.