« Haberler «

Glokomda sık sorulan sorular

29 Kasım 2021 Pazartesi

Göz tansiyonu nedir? Olağan pahası ne olmalıdır?

Göz tansiyonu, göz küresi içinde göziçi sıvısı tarafından oluşturulan basıncın sözüdür. Ekseriyetle 9-22 mmHg ortası olağan tansiyon kabul edilmekle bir arada aslında göz tansiyonu bireye mahsus (bireysel) bir kıymettir. “Normal” göz tansiyonu o kişinin görme hududu üzerinde hasar oluşturmayan basınç kıymetidir. Bu bedel bazen olağan kabul edilen hudutların içinde, bazen dışında olabilir. Göz tansiyon ölçümünde yüksek bir kıymetin tespit edilmesi o kişinin kesinkes glokom hastası olduğu manasına gelmez. Glokom oluşabilmesi için göz tansiyon yüksekliğinin görme hududunu zedelenmesi gerekir. Bunu kıymetlendirecek olan glokom uzmanınızdır.

Glokom hastalığının belirtileri nelerdir? Göz tansiyonumun yükseldiğini anlayabilir miyim?

Glokom, belirtiler tarafından 3 kümeye ayrılabilir.

Belirtisiz glokom: Hastanın göz tansiyonu ile ilgili hiçbir şikâyeti yoktur, ağrı ya da görme azalmasından yakınmaz. Başlangıç periyotlarında görme alanında kayıp oluşmaz ya da fark edilemez. Mevcut görme bulanıklığı, ahenk zorluğu, karanlığa alışmada gecikme olması üzere belirtilerin pek çok göz hastalığında da olabileceği bilinmelidir.

Belirtili glokom: “Akut glokom krizi” de denir. Hastada apansız başlayan çok şiddetli ağrı, beğenilen çok kanlanma, kapaklarda şişme, görmede ileri azalma, ışıklar etrafında halkalar görme üzere göz belirtilerinin yanı sıra çok şiddetli baş ağrısı ve bulantı, kusma üzere şikâyetleri de olabilir.

Bebek glokomu: Bu yaş kümesinde beğenilen büyüklük, ışıktan çok rahatsızlık, kapakların sıkıca kapatılması ve çok sulanma üzere belirtiler olabilir.

1 aylık bebeğimin neden bir gözü başkasından daha büyük?

Bebeğinizde “doğumsal göz tansiyon hastalığı” olabilir. Anne babası akraba olan ve ailede görmeyen yakını bulunan, bir ya da iki kardeşi glokomlu doğan bebeklerde doğumsal glokom görülebilir. Göz tansiyonunun anne karnında artması şimdi yumuşak olan göz küresinin dış kabuğunun genişlemesine neden olur. Bu bebekler büyük gözlü (halk ortasında öküz gözü de denir) doğarlar. Lakin göz yalnızca büyük değildir, mavimsi bir rengi vardır, göz içindeki yapılar (gözün renkli katmanı, göz bebeği) rahat seçilemez. Işıktan kaçarlar ve gözleri çok sulanır, sıkıca gözlerini kapatırlar. Bu belirtileri gösteren bebekler doğumsal göz tansiyonu olup olmadığının öğrenilmesi için kesinlikle uyutularak (genel anestezi altında) muayene edilmelidirler. Öteki hastalıkların varlığı ayırıcı teşhiste kıymetlendirilir ve göz tansiyonu katılaşırsa kesinlikle bir an evvel müdahale edilmelidir.

Glokom tanısı nasıl konur?

Bir hastada glokomun varlığı demek o hastada göz tansiyonunun (genellikle) 22 mmHg ve üzerinde olduğu, birebir vakitte görme hududunun zedelendiği manasına gelir. Görme sonunun incelenmesi hududun hem yapısında hem de işlevindeki değişikliklerinin araştırılmasını gerektirir. Bu maksatla değişik formüller kullanılarak hastanın göz tansiyonu ölçülmeli, görme alanı tetkiki yapılmalı, görme sonu gözle görülmeli, gerekli görüldüğü durumda özel aygıtlar kullanılarak taranmalı ve glokom bulguları araştırılmalıdır.

Göz tansiyonum yüksek çıktı ancak kornea tabakamın kalın olduğu söylendi. Bu ne demektir?

Göz tansiyon ölçümü glokom teşhisinde çok kıymetlidir, gereklidir fakat kâfi değildir. Zira göze ilişkin kimi yapısal özellikler göz tansiyon ölçümlerinde yanlışa neden olabilir. Bunlardan en çok bilineni ön mercek katmanı (kornea)nın kalınlığındaki değişikliklerdir. Doğumsal olarak kornea dokusu olması gerekenden kalın olursa ölçülen göz tansiyonu bedelleri de olduğundan yüksek çıkar. Bunun aksisi de doğrudur, ince kornealı insanlarda göz tansiyonu yanlış olarak düşük ölçülebilir. Bu durum bilhassa glokom açısından risktir ve glokomun gizlenmesine, teşhisin gecikmesine neden olur. Bu nedenle kornea kalınlığını ölçen özel aygıtlar (pakimetri) kullanılarak bu kalınlık bedelleri ölçülmekte ve bedellendirilmektedir.

3 yıl evvel miyop ameliyatı geçirdim. Göz tansiyonum 18 çıktı, göz hekimim dikkatli ol dedi. Bu kıymet olağan değil mi?

Miyop ameliyatları (Lasik) kornea katmanını incelterek miyopu düzeltirler. Kornea dokusunun incelmesi durumunda bilhassa hava püskürtmeli göz tansiyon ölçüm aygıtları göz tansiyonunu olduğundan çok daha düşük ölçerler. Şayet ailede glokom hikayesi var ise, ya da görme sonu üzerinde glokom kuşkusu uyandıracak hudut değişiklikleri görülürse kesinlikle göz tansiyonu akla gelmelidir. Bu durumda göz tansiyonunu kornea kalınlığını dikkate almadan ölçen özel ölçüm aygıtları geliştirilmiştir (Örn Pascal tonometresi gibi). Bu aygıtları kullanılarak miyop ameliyatı geçirmiş ve korneası incelmiş hastalarda daha hakikat göz tansiyonu ölçümleri yapılabilir.

Göz tansiyonu 20 nin altında olursa glokom olmaz mı?

Hayır, olabilir. Bu 3 halde mümkündür;

Hastanın kornea katmanı incedir, ölçüm yanlış yapılmıştır

Bilhassa glokom hastalarında göz tansiyonları gün içinde büyük oynamalar gösterebilir (diürnal dalgalanma). Ölçüm düşük olan periyoda rastlamıştır.

Olağan (düşük) basınçlı glokom olabilir, burada görme sonu üzerinde olan hasarın nedeni artmış göz içi basıncı değil görme sonunu besleyen kılcal damarlarda kan akışındaki yetersizliktir.

Göz tansiyonum yüksek olmasına karşın göz hekimim bana “ Sende glokom yok fakat oküler hipertansiyon var” dedi ve ilaç vermedi. Ben ilaç kullanmalı mıyım?

“Oküler hipertansiyon” göz içi basıncının olağan bedellerin üstünde seyretmesi lakin görme hududunda zedeleyici bir tesirin olmaması durumudur. Hastada olağan bir görme alanı ve görme hudut başı görünümü vardır. Bu duruma en sık olarak kornea dokusunun kalın olması neden olur. Bu hastaların gelecekte glokoma dönüşümü düşük olasılıktır dikkatle takibi gerekir, ilaç başlanmaz. Lakin kornea dokusu ince ölçülürse ve göz tansiyonu çok yüksek pahalara çıkarsa, ailede glokom hikayesi varsa bu tip hastalar yüksek riskli kümeye girerler ve glokom hastası üzere ilaç tedavisi başlanır.

Ailemde görme kaybına kadar giden glokom hastaları var, benim göz tansiyonum hudutta ne yapmalıyım?

Bilhassa anne, baba, kardeşler üzere 1. derece yakın akrabaların glokom hastası olması göz tansiyon hastalığı gelişme ihtimalini çok arttırır. Bu nedenle daha yakın takipte olmanız ve yalnızca göz tansiyonu değil görme alanı muayenesi, göz hudut taraması üzere erken teşhis formülleri ile izlenmeniz gereklidir.

25 yaşındayım, glokomun ileri yaşlarda olduğunu duydum, bende göz tansiyonumu ölçtürmeli miyim?

Glokomun belli bir yaştan sonra sıklığının arttığı doğrudur lakin bu daha erken yaşlarda glokom olmayacak manasına gelmez. Bilhassa teşhis usullerinin artışı ve insanların daha erken göz tabiplerine gitmesi genç yaşlarda da glokom olabileceğini göstermiştir. Bilhassa çeşitli doğumsal glokomlar gençlik periyodunda tespit edilebildiği üzere, pigmenter glokom üzere sonradan gelişen glokomlarda olabilir. Bu nedenle her göz muayenesinde göz tansiyonları ölçtürülmeli, görme hududuna baktırılmalı ve kuşku duyulduğunda kesinlikle bir glokom uzmanından yardım istenmelidir.

Glokom için sinsi bir hastalıktır denir. Gerçek mu?

Evet doğrudur. Bilhassa sık rastlanılan belirtisiz (açık açılı) tipinde hastanın göz tansiyon artışını hissetmesi ekseriyetle mümkün değildir. Erken devrede görmede değişiklik yapmaz, ağrı yahut gibisi göz şikâyetine neden olmaz. Lakin çok ileri teknikler kullanıldığında (bilgisayarlı görme alanı muayenesi yahut görme hududu taraması) görme hududu zedelenmesi erkenden tanınabilir. Bu nedenle göz tansiyon ölçümünde bir kuşku duyulursa kesinlikle bir glokom uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Bilinmelidir ki glokom tedavi edilebilir lakin kayıplar geri getirilemez.

Glokom tedavisi nasıl yapılır?

Glokom tedavisindeki ana prensip mevcut olanı korumaktır. Yani görme hududu üzerinde bir hasar yok ise hasar oluşumunu engellemek, şayet hasar var ise bu hasarın artışını önlemektir. Bu hedefle günümüzde çeşitli tedavi seçenekleri vardır. Öncelikli tedavi ilaç kullanımı olup göz tansiyonunun istenilen seviyeye (hedef basınç) indirmek amaçlanır. Ayrıyeten çeşitli laser ve cerrahi tedavi seçenekleri de uygulanabilir. Gelecekte görme sonunun korunmasını amaçlayan çeşitli tedaviler gündeme gelecektir.

Glokomda kullanılan ilaçların yan tesirleri var mıdır?

Tüm glokom ilaçlarında göze ve bedene ilişkin az ya da çok yan tesirler görülebilir. Astım krizi tetiklenmesi, kalb atım suratında azalma, kalb blogunda artış riski, cinsel istek azalması, beden tansiyonunda düşme, halsizlik, çok idrar çıkarma, iştahsızlık, ağızda acı tat üzere sistemik yan tesirlerin yanı sıra beğenilen kanlanma, kızarma, kirpik uzaması, göz renginde yoğunlaşma (özellikle mavi-yeşil gözlerde), beğenilen sık uçuk çıkması, kapak etrafında yoğunlaşma üzere göze ilişkin yan tesirler olabilir. Lakin unutulmaması gereken bu ilaçların göz tansiyonunun düşürülmesi hedefiyle verildiği ve kullanılmadığında önemli görme kayıplarının olabileceğidir. En uygun ilaç seçimini glokom uzmanınız yapacaktır.

Glokom laser ile tedavi edilebilir mi?

Glokom tedavisinde laser çeşitli gayelerle kullanılabilir. En sık kullanım hedefi dar açılı denilen gözlerde glokom krizini önlemek ya da glokom krizi geçirmişse tekrarını önlemek emeliyle gözün renkli katmanı üzerine delik açılmasıdır. YAG laser iridotomi olarak bilinen bu sistem gözetici emelle da yapılabilir. Açık açılı glokomda laser uygulamaları çoklukla süreksiz tesire sahiptir, lakin Selektif Laser trabeküloplasti(SLT) tekniği uygun seçilmiş gözlerde hayli başarılı sonuçlar verir.Ayrıca göz tansiyonu çok yüksek, görmesi önemli ölçüde ziyan görmüş, ağrılı gözlerde tansiyonu düşürmek gayesiyle diot laser tedavisi uygulanabilir.

Glokom ameliyatı var mıdır?

Evet, elbette. Glokom hastalığının tedavisinde ilaç kâfi olmadığında ve görme sonu üzerinde ilerleyici hasar oluştuğunda cerrahi tedavi gerekir. Bu tedavinin ana unsuru göz içindeki basınç yaratan fazla sıvının bir yarık (kanal) aracılığıyla göz zarı altına yayılması ve gözü terk etmesidir. Böylelikle görme sonu çok tazyikten kurtulmuş olur.

Glokom ameliyatını görmeyi azalttığını duydum, yanlışsız mu?

Hayır. Şayet bahsin uzmanı tarafından kurallarına uygun bir ameliyat yapılacak olursa görme etkilenmeyecektir. Fakat göz içi sıvısında ve basıncındaki değişikliklerinden dolayı hastada şayet mevcut bir katarakt varsa gelecekte bunun daha süratli ilerlemesi mümkün olur ve görme katarakt artışına bağlı azalabilir.

Glokom ameliyatı oldum, fakat tekrar ilaç başlandı. Sanki ameliyatım başarısız mı oldu?

Uygun vakitte, ehil ellerde muvaffakiyet ile yapılmış bir glokom ameliyatı göz tansiyonunu arzulanan seviyeye indirebilir ve hasta ilaç kullanmaktan kurtulabilir. Lakin bu durum biraz da hastanın yapısal özelliklerine bağlıdır. Beğenilen açılan kanal (yarık) beden tarafından bir yara üzere görülür ve tüm beden yaralarında olduğu üzere bu kanalda güzelleştirilmeye çalışılır. Şayet yara kapatılırsa kanal tıkanır ve tansiyon artabilir. Bu kanalın uzun mühlet açık kalışı hem ameliyat esnasında göze az ziyan verilerek hem de kimi özel ilaçların kullanımı ile mümkündür. Yaklaşık 5 yıllık takiplerde kanalın %70-80 oranında açık kaldığı bilinmektedir. Lakin yeniden de glokomda tek ameliyatın bazen göz içi basıncını kâfi düşüremeyeceği 2. hatta 3. ameliyatın gerekebileceği bilinmelidir.

Gözümde hem katarakt hemde glokom olduğu söylendi, ben ameliyat olabilir miyim?

Şayet bir hastada hem glokom hem de katarakt var ise tedavinin ne olacağını glokomun ciddiyeti belirler. İlerlemiş, ilaç tedavisine yeteri kadar karşılık vermeyen gözlerde öncelik kesinlikle glokom cerrahisinin olmalıdır, katarakt ameliyatı 3-4 ay sonra yapılabilir. Tek ilaçla denetim altında tutulabilen, görme alanında fazla kaybı olmayan, görme sonu üzerinde ilerleyici hasarı bulunmayan erken devre glokomlu gözlerde görmeyi çok bozan katarakt tek başına ameliyat edilebilir. Her iki ameliyatın birebir anda yapılması ekseriyetle enderdir ve lakin yaşlı, 2 arkası gerisine ameliyatı kaldıramayacak, hem glokomu önemli hem de görmesi katarakttan uygunca azalmış, göz hududunun takibi yapılamayan hastalarda düşünülür.