Glokomda bilmek istedikleriniz
28 Kasım 2021 Pazar
Glokom Hakkında Bilmek İstedikleriniz
Glokom nedir?
“Glokom” tabiri halk ortasında “ karasu” hastalığı olarak da bilinir. Günümüzde glokom hastalığı denilince; görme hududu (optik sinir) üzerinde tahribat yaparak birinci devirlerde hastanın etraf görmesini bozan, son periyotlarında ise körlüğe yol açabilen bir görme sonu hastalığı (optik nöropati) anlaşılır. En kıymetli nedeni göz küresi içinde artan basıncın görme hududu üzerine olan baskısıdır. Fakat birtakım durumlarda göz tansiyonu olağan dahi olsa optik sonda harabiyet olabilir. Bu tip glokom hastalığına “normal (düşük) tansiyonlu glokom” denir.
Göz içi basıncı (göz tansiyonu) nedir-nasıl oluşur?
Göz içi basıncı, gözün içinde yapılan ve ismine “aköz hümör” denilen bir sıvı tarafından oluşturulur. Aköz hümör gözün damar katmanı içinde üretilir ve göz içine salgılanır. Göz içi sıvısı (aköz hümör) içerdiği oksijen ve besin hususları ile gözün içinde başta kornea olmak üzere pek çok yapının beslenmesini temin eder ve artık metabolizma eserlerini uzaklaştırır. Bu sıvının göz içindeki imali ile gözün dışına çıkışı ortasında bir istikrar vardır . Bu istikrar sayesinde gözün içinde sabit bir basınç oluşur ve “göz tansiyonu ya da göz içi basıncı” olarak isimlendirilir. Gözün içinde oluşan bu basınç dış etkenlerden göz küresinin formunun ve bütünlüğünün korunmasını sağlar. Göz tansiyonu ile göz tansiyon hastalığı (glokom) birbirinden ayırtedilmelidir.
Göz içi basıncı neden yükselir?
Göz içi sıvısının üretimi ve gözü terkediş suratı ortasında bir istikrar vardır. Şayet sıvının göz dışına çıkışında bir mani varsa gözün içinde birikmeye başlar. Artan göz içi sıvısının yarattığı basınç göz küresinin duvarlarına yansır ve göz içindeki en değerli yapılardan olan görme katmanı (retina) hücrelerine ve bu hücrelerin uzantılarının oluşturduğu görme hududu üzerine baskı yapmaya başlar. Yüksek basınç uzun periyodik devam edecek olursa görme hududunun göz içindeki kısmında (optik disk) glokom hasarı başlar.
Göz içi basıncının olağan bedeli nedir?
Glokom hastalığının oluşumunu anlayabilmek için karşılık verilmesi gereken en kıymetli sorulardan biri budur. Yapılan geniş kapsamlı toplumsal çalışmalarda bile basınç pahaları olağan bireyler ortasında bile büyük farklılık göstermiştir. Burada kıymetli olan ve altı çizilmesi gereken konu “normal kabul edilecek ” göz içi basınç bedelinin şahsa özel bir kıymet olduğudur. Yani “olağan göz içi basıncı”; optik hudut üzerinde harabiyete ve görme alanlarında kayba yol açmayacak bir basınç düzeyi demektir. Bu düzey de bireyler ortasında farklılık gösterebilir. Lakin çoklukla “9-10 mmHg alt hudut, 21- 22 mmHg üst sınır” olarak kabul edilir. Göz içi basıncı ölçümlerde bu sonlar içinde bulunsa dahi glokom hastalığı olabileceği unutulmamalıdır. Zira glokom hastalığının oluşumunda tesirli olan tek faktör göz içi basınç seviyesi değildir.
Glokomun görülme sıklığı nedir?
Glokomun görülme sıklığı glokomun tarifine, üzerinde çalışılan toplumun özelliklerine, ortalama yaşa, sistemik hastalıklarla olan birlikteliğe nazaran değişiklik gösterebilir. Genel olarak toplumda %3 görülme sıklığı vardır. Yaşlı kümede bu oran daha artar. Burada değerli nokta hastaların çoğunluğunun hastalıktan haberdar olmaması nedeniyle çok ilerlemiş hale gelene kadar doktora başvurmamalarıdır.
Glokomda risk faktörleri nelerdir?
A-Göze ilişkin risk faktörleri
1- Göz tansiyonunun artması (en önemli)
2- Gözün ön saydam merceği (kornea) katmanının olağandan daha ince yapısı (yaklaşık 500 mikrondan daha ince ise göz tansiyonu yanlış düşük ölçüm verebilir),
3- Görme hududunun göz içi modülünün (optik disk) yapısal özellikleri: Optik diskteki mevcut hudut lifi sayısı, liflerin ortasındaki dayanak dokunun ölçüsü, liflerin genişliği disk üzerine gelecek olan basınca karşı dayanıklılığı oluşturan etkenlerdir.
4-Miyopi: Miyopi hem glokom riskini arttırır, hem de teşhiste zorluk yaratır
B- Sistemik risk faktörleri
1-Yaşın artışı: Glokom her yaşta görülen bir hastalık olmakla birlikte ilerleyen yaşta görülme sıklığı artmaktadır.
2- Genetik (kalıtımsal) faktörler: Aile bireyleri ortasında glokom hastası olması riski arttırıcı faktördür. Bilhassa anne, baba ve kardeş üzere 1.dereceden yakın akrabaların glokomlu olması bu riski arttırır.
3-Irk faktörü: Bilhassa siyah ırkta daha erken yaşlarda ve daha yüksek bedellerde basınç artışına rastlanılmaktadır. Değişik ırklarda farklı glokom tipleri görülmektedir.
4-Cinsiyet: Kadın–erkek cinsleri ortasında basınç seviyeleri farklı olmamakla birlikte birtakım tip glokomlarda cinsiyet seçiciliği vardır.
5-Arteryoskleroz: Glokom hasarının ortaya çıkışında ise direkt sorumlu olmamakla birlikte göze gelen kan akımını azaltarak ve gözün beslenmesini bozarak tesirli olabilir. Sigara ve yüksek serum lipid düzeyleri arteryoskleroza neden olarak basınç artışı yapabilecek risk faktörleridir.
6-Dolaşım bozuklukları:
Arteryel hipertansiyon glokom oluşumunda öncelikli rol oynamaz lakin uzun sürecek olursa damar cidarında bozulmalara ve arteryosklerotik değişikliklere yol açarak tesirli olabilir. Optik hudut hasarından temel sorumlu olan ise düşük arteryel basınçtır (hipotansiyon). Bilhassa gece uyku sırasında kan basıncındaki düşüş ya da ayakta iken ani basınç azalmaları optik diskin beslenmesini etkileyebilir ve glokoma eğilimli gözlerde hasara neden olabilir.
Vazospazm(damar büzüşmesi) nedeni olan soğuk, gerilim üzere faktörler optik hudut sirkülasyonunda bozukluklara yol açarak glokom değişikliklerinin ortaya çıkışına neden olabilir. Bilhassa soğuk eller, migren ataklarının mevcudiyeti bu taraftan dikkate alınması gerekli ipuçlarıdır.
7-Diabetes Mellitus (Şekerli diabet): Diabetik hastaların optik diski artan göz tansiyonuna daha fazla hassastır. Ayrıyeten ilerlemiş diabette önemli glokom tipleri (neovasküler=damarlı glokom) görülebilir.
8-Diğer risk faktörleri: Otoimmün hastalıklar, tiroid bezi hastalıkları, damar iltihapları (vaskülitler) ve nörolojik kimi tablolar glokom oluşumunda rol oynayan başka risk faktörleridir.
9-İlaç kullanımı: Bilhassa denetimsiz kullanılan kortizonlu hap ve göz damlaları, burun spreyleri vakit içinde göz tansiyonunda artışa neden olabilir.
Glokomun sınıflandırılması
Göz içindeki basıncın artışı anne karnında, erken çocukluk yaşlarında, delikanlılık devrinde ya da ileri yaşlarda olabilir. Her biri için farklı glokom hastalığı tabloları oluşur. İlerleyen yaşla birlikte göz içi basıncında bir artış görülmekle birlikte glokom her yaşta karşılaşılan bir hastalıktır.
En sık rastlanılan glokom tipi olan “kronik kolay glokom” çoklukla ileri yaşlarda ortaya çıkar. “Açık açılı glokom” olarak da isimlendirilir. Basınç artışına göz sıvısının dışa akımındaki azalmanın yol açtığı kabul edilir. Göz içi basıncının artış suratı nisbeten yavaştır ve hasta bu artışa ahenk göstereceğinden ötürü durumdan habersizdir. Hastalığın bir öbür sonucu olan etraf görme alanı kayıpları hasta tarafından hissedilmez.
Bazen basınç artışı çok kısa bir vakit içinde gerçekleşir, akut kriz denilen ve göz içindeki baskının çok arttığı bu durumda çok kısa bir devir içinde hasar meydana gelebilir (“Açı kapanması glokomu (glokom krizi)). Bu tablo ön kamara açısı dar hastalarda göz sıvısının dışa akışındaki ani duraksamaya bağlı göz içi basıncının süratle yüksek bedellere çıkması sonucudur. Hastada şikâyetler ani ve barizdir.
“Konjenital (doğumsal) glokom”da anne karnından itibaren devam eden gelişimsel bozukluk sonucu göz sıvısını dışa taşıyacak kanallar gereğince gelişemez. Göz içi basıncı daha anne karnında artar. Bebekte doğum sırasında ya da birinci aylarda beğenilen bariz deformiteler ortaya çıkar
Glokomun belirtileri nelerdir?
Glokom hastalarındaki şikâyetler ve belirtiler hastalığın tipine ve ortaya çıkış yaşına nazaran değişiklik gösterirler.
Çocukluk periyodunda ortaya çıkan glokomlarda göz içi basıncı ön kamara açısındaki gelişim bozukluğuna bağlı olarak anne karnında artmıştır. Doğuma kadar devam etmiş yüksek basıncın tesiri ile göz küresi büyüyecektir (Resim 1, buftalmus= öküz gözü görünümü). Bu durum göz içindeki hassas yapıların ve bilhassa görme sonunun korunması gayesini taşır. Kornea katmanında gerilmeye bağlı çatlamalardan aköz sıvısı kornea katlarının ortasına girer bu nedenle kornea şeffaflığını kaybederek bulanık bir görünüm alır. Bebek ışıktan çok rahatsızdır (fotofobi), beğenilen daima sulanma (epifora) vardır ve göz kapaklarını kapalı tutmak ister (blefarospazm). Bilhassa bebekle birinci karşılaşan aile tabibi ya da doğum-çocuk tabipleri bu üçlü (buftalmus, epifora, fotofobi) ile karşılaştıklarında doğumsal glokomu akla getirmelidirler. 2 yaşından sonra ortaya çıkan glokomlarda ve genç erişkin periyodunda ise göz küresi elastikiyetini kaybetmiş olduğundan dolayı basınç artışına büyüyerek karşı koyamaz ve çoklukla öküz gözü görünümü görülmez.
En sık rastlanılan glokom tipi olan kronik kolay glokom’da şikâyetler çok azdır. Hastanın baş ağrısı, görmede bulanıklık, yakın görmede problemler, karanlık adaptasyonu bozuklukları üzere yakınmaları olabilir. Lakin hastanın görmesi bozulmamıştır ve glokomun son devrelerine kadar da olağan kalabilir. Bu durum glokomun erken teşhisinde zahmet yaratır. Hastalığın başlangıcından itibaren çevreyi görme kabiliyeti bozulmaya başlar lakin iki göz birlikte kullanıldığından etraf görmesinde meydana gelecek bozulmalar öbür göz tarafından gizlenir. Bu nedenle hastalar görme alanlarındaki kayıpları erken periyotta nadiren hissederler ve çoklukla son evre dediğimiz bir boru içinden bakıyormuş üzere etraf görmesi kaybolduğu durumda (tüp görme) tabibe gelebilirler. Bu nedenle tüm göz hastalarının göz tansiyonlarının ölçümleri ve göz tabanı (fundus) muayenelerinin yapılması glokomun erken tanısı için çok kıymetlidir.
Akut açı kapanması (glokom krizi) ile oluşan ani basınç artışları en fazla şikâyete neden olan glokom tipidir. Ani basınç artışı ile beğenilen ve başta şiddetli ağrı, göz etrafında ışıklı halkalar görme (halo), göz kapaklarında şişlik, bazen bunlara eşlik eden mide bulantısı ve kusma, görmede ani azalma ortaya çıkabilir. Beğenilen kanlanma, ani görme azalması, kornea dokusunda ödem(bulanık görünüm), gözbebeklerinde büyüklük ve ışığa karşılık vermeme(midriyazis) üzere bulgulara rastlanır (Resim 2). Bu hastalarda en büyük teşhis yanlışı göz ve başağrısının migren ile karıştırılabilmesidir.
Glokomun tanısı nasıl konur?
Glokomu erken periyotta tanımak çok değerlidir zira erken teşhis erken tedaviyi sağlar. Bilhassa kronik kolay glokomun fazla şikâyet ve belirtiye neden olmaksızın sinsi bir seyir izlemesi göz muayenelerinde göz tansiyon ölçümünü ve göz tabanı muayenesinin kesinlikle yapılmasını gerektirir.
A Göz tansiyonunun ölçümü (Tonometri):
Göz tansiyonu ölçümü oftalmolojik muayenenin ayrılmaz bir modülü olmalıdır. Göz tansiyonu ölçümü sayesinde şikâyet olmasa dahi bir hastanın glokom kuşkusu taşıyıp taşımadığı hakkında çok kıymetli ipuçları elde edilir. Hala günümüzde poliklinik muayene kaidelerinde en kolay ve en süratli yapılabilen glokom tarama metodudur.
Göz tansiyonu ölçümü 3 usul kullanılarak yapılır;
Çökertme (İndentasyon) metodu: Bu metotta Schiotz tonometresi (Resim 3) olarak isimlendirilen metalik bir ölçüm aygıtı kullanılır. Bu aygıtın yükü kornea üzerinde göz içindeki basınca bağlı olarak belli bir çökertme oluşturur. Göz tansiyonu pahasının öğrenilebilmesi için çevrim tablosundan aygıtın skalası üzerinden okunan ünitesini mmHg’ya dönüştürmek gereklidir.
Düzleştirme (Aplanasyon) formülü: Bu prosedürde Goldmann tonometresi (Resim 4) olarak isimlendirilen aygıt kullanılır. Biyomikroskoba monte edilen bu aygıt kornea üzerinde muhakkak bir bölgede göz içi basıncı ile uyumlu olarak düzleşme oluşturur. Bu düzleşme derecesi aygıt üzerindeki skalada mmHg cinsinden direkt olarak okunabilir.
Non-kontakt (Hava yastıklı) ölçüm tekniği: Poliklinik kurallarında daha çok sayıda hastanın daha süratli ölçümüne imkân veren otomatik aygıtla (Resim 5) yapılan formüldür. Temassız bir sistem olduğu için infeksiyon taşınması riski yoktur. Lakin bu ölçüm sonuçları hastanın göz yapısından (özellikle kornea katmanının kalınlığı) değerli ölçüde etkilenir. Daha evvel refraktif cerrahi ameliyatı (miyopi- hipermetropi-astigmatizma üzere göz kusurlarının laser ile düzeltilmesi cerrahisi) geçirmiş hastalarda dikkatli olunmalıdır.
Pascal dinamik kontür tonometresi: Korneası ince (<500 mikron) bilhassa refraktif gayeli laser cerrahisi (LASİK, PRK, İntralase LASİK) geçirmiş bu nedenle korneası incelmiş hastalarda öteki yollarla –özellikle temassız (non kontakt) tonometre ile- ölçülen göz içi basıncı yanlış olarak düşük ölçülür. Bu yanlışlığı azaltmak, daha hakikat göziçi basıncı ölçümleri yapmak için bu hastalarda Pascal tonometresi (Resim 6) kullanılmalıdır.
B Optik hudut başı muayenesi:
Optik hudut başı (optik disk=papilla Fotoğraf 7)) muayenesi glokomun teşhis ve takibinde en değerli muayene sistemlerindendir. Optik disk, oftalmoskop denilen aygıtlar yardımı ile ve bilgisayarlı görüntüleme formülleri kullanılarak incelenebilir. Tüm formüllerdeki emel, optik diskte meydana gelebilecek değişiklikleri ortaya koymak ve glokom hasarında vakit içinde oluşabilecek ilerlemeyi izleyebilmektir. Bu bulguların tekrarlanabilir ve muteber olması, vakit içindeki değişikliklerin daha yeterli izlenebilmesi için bilgisayarlı görüntüleme ve kıymetlendirme sistemleri geliştirilmiştir.
C Hudut lifi katmanı muayenesi
Glokomdaki hasarın temeli optik hududu oluşturan hudut lifi katmanındaki kayıplardır. Retina hudut lifi katmanı kayıplarının optik diskte oluşacak kayıplardan daha evvel oluşabildiği düşünülmektedir. Fakat bu tabakanın incelenmesi epeyce güçtür, zira retina saydam bir katmandır, bu nedenle muayenelerde hudut lifi katmanının ayrımı zordur. Özel ışık ve fotograf sineması teknikleri kullanarak bu katmandaki kayıplar ortaya konulmaya çalışılmışsa da hem sonuçlar yetersizdir hem de vakit içindeki değişiklikler yanlışsız bir halde tespit edilememiştir. Ölçümlerin standardize ve tekrarlanabilir olması için tıpkı optik disk tahlilinde olduğu üzere bilgisayar dayanaklı görüntüleme metotlarına muhtaçlık vardır. Bu emelle Optik koherens tomografi (OCT) (Resim 8)başta olmak üzere hudut lifi analizörleri kullanılmaktadır. Bu aygıtlar olağan bireylerden elde edilen hudut dokusu kalınlık pahalarını hastadan alınan ölçümler ile karşılaştırılıp glokom varlığı hakkında yorum yapılabilmektedir
D Görme alanı tetkiki:
Bir göze ilişkin görme alanı o göz karşıya sabit bir noktaya bakar iken etrafında görebildiği alan demektir. Bir göze ilişkin görme alanında yer alan nesneler hareket, büyüklük ve parlaklık üzere özellikleri ile tanınırlar. Görme alanı retina hassasiyetinin hasta tabirine dayalı olarak ortaya konulması ile tespit edilir. Bu maksatla hazırlanmış ve perimetri olarak isimlendirilen aygıtlarda retinanın muhakkak bir bölgesi büyüklükleri, yerleri ve şiddetleri değişebilen ışıklı cisimlerle uyarılır. Retina hücrelerinin hassasiyet derecelerine nazaran üzerine düşen ışıklı nesnelere hastanın verdiği karşılıklar tespit edilir. Günümüzde bilgisayarlı otomatik perimetreler uyaranları kendi üretmekte, hasta cevaplarını kıymetlendirmekte, içlerinde mevcut olağan bulgularla karşılaştırarak yorum yapmakta ve birebir hastada vakit içinde oluşacak değişiklikleri izleyebilmektedir
Sol: Başlangıç glokom hasarı
Orta: Yerleşik (ileri) glokom hasarı
Sağ: Son evre (Terminal safha) glokom hasarı
Glokomun tedavisi nasıl yapılır?
Glokomun tedavisindeki temel prensip görme hududunun ve bu hududun işlevleri olan periferik görmenin (görme alanı) ve görme sertliğinin korunabilmesidir. Bu maksatla uzun vakittir glokom tedavisinde tıbbi, cerrahi ve laser tedavisi seçenekleri uygulanmaktadır.
Glokomun en değerli risk faktörü olan göz tansiyonunun düşürülmesine yönelik tedavi günümüzde de temel prensiptir. Son vakitlerde optik hudut beslenme yetersizliği ve hücre kaybına yol açan faktörlere yönelik tedavi bahisleri da gündeme gelmiştir. Lakin tesiri ölçülebilen ve takip edilebilen basınç düşürücü tedavi tekrar en değerli kriter olarak yerini korumaktadır. Ayrıyeten basınç düşürülmesinin esasen başlı başına optik disk beslenmesini arttırdığı kabul edilir.
A-Tıbbi (ilaç) tedavisi:
Göz içi basıncının düşürülmesi maksatlı tıbbi tedavide ya göz içi sıvısının imalini azaltan ya da sıvının dışa akışını arttıran tedavi seçenekleri uygulanır. Bu tedavileri tıkalı bir su yolunun açılması (dışa akışın arttırılması) ya da musluğun kısılması (sıvı imalinin azaltılması) biçiminde düşünebiliriz. Sıvı imalinin azaltılması için evvelden beri kullanılan en kıymetli seçenekler topikal uygulanan “beta blokerler”dir. Bilhassa daha evvelki devirlerde sık kullanılan bir küme olan miyotik ilaçlar (pilokarpin türevleri) dışakım kolaylığını arttırır. Lakin bu küme ilaçlar uzun mühlet kullanıldığında göz bebeğinde küçülme yaptığı ve retina dekolmanı riskini arttırdıkları için günümüzde daha az kullanılmaktadır. Bir prostoglandin olan Latanoprost göz sıvısının dışa çıkışını farklı bir yoldan arttırarak basıncı azaltır. Günde tek doz kullanımı, aktifliği en değerli avantajıdır, lakin bilhassa mavi-yeşil gözlülerde göz renginde yoğunlaşmaya neden olabilir. Günümüzde tıbbi tedavide sabit kombinasyon tipi ilaçlara giderek artan eğilim gözlenmektedir. Bu tip kombine ilaçlar birden fazla ilacı bünyelerinde barındırmakta, böylece günlük kullanım dozu azaltılarak hasta ahengi artmaktadır. Ayrıyeten sabit kombinasyon çeşidi ilaçların basınç üzerindeki düşürücü tesiri ilaç bileşimleri farklı başka kullanıldığındakine kıyasla daha uygun olmaktadır.
B-Laser tedavisi:
Glokomda laser tedavisinde temel emeller ya göz içi basıncını düşürmek (tedavi edici) ya da müdafaa maksadıyla yapılan laser tedavi süreçleridir.
Tedavi edici amaçlı laser usulü en sık olarak açık açılı glokom için uygulanan selektif laser trabeküloplasti (SLT) yoludur. Maksat laser atışlarının trabeküler doku üzerinde yaratacağı tesir ile göz sıvısının dışa akımını arttırmaktır. Bu sistemle elde edilen basınç düşmeleri bilhassa yaşlı, ameliyatı kaldıramayacak durumdaki hastalarda basıncı denetim altına almayı sağlar.
Ön kamara açısındaki yapısal darlık nedeniyle akut açı kapanması krizine girmiş hastalarda kriz denetim altına alındıktan sonra laser kullanılarak gözün renkli katmanı üzerinde bir delik oluşturulur (Periferik laser iridotomi). Bu tedavi kriz geçirmeye müsait gözlerde de hami maksatla yapılabilir (Resim 11).
Göz içi basıncı rastgele bir sebepten ötürü çok artmış, yapılan tıbbi ya da cerrahi tedavilere karşılık vermeyen görmesi ileri derecede azalmış ağrılı gözlerde göz sıvısının imal yeri olan dokuya yıkıcı tesirli laser ışınları uygulanabilir (Diot laser siklofotokoagülasyon Fotoğraf 12).
C-Cerrahi tedavi:
Glokomun cerrahi tedavisi göz içi basıncının gün içindeki çok oynamalardan uzak tutacak halde göz içi sıvısının dışa çıkışına imkan veren yeni bir kanal açılmasına yöneliktir.
Bu maksatla “trabekülektomi” en sık kullanılan metottur. Lakin bu metotta göz içine girilmekte ve açılan mikroskopik kanal içinden beğenilen baskı oluşturan sıvının göz zarı (konjonktiva) altına tahliyesi sağlanmaktadır(Resim 13). Fakat tüm yaralara karşı savunma karşılığı olan yara uygunlaşması sonucu bu açıklık vakit içinde kapanarak göz tansiyonu tekrar artabilir. Günümüz çağdaş glokom cerrahisinde kimi özel ilaçlar yahut yeni cerrahi teknikler kullanılarak cerrahi muvaffakiyet arttırılmıştır.
Glokom cerrahisi için yapılan filtran cerrahiler yetersiz kaldığında göz içi sıvısını göz küresi dışına taşıyacak özel imal edilmiş tüpler (seton implantlar) göz içine yerleştirilebilir. Bu maksatla en çok kullanılanları Ahmed glokom tüpüdür (Resim 14).Bu tüp içinden geçen sıvı göz ardına akarak gözdeki basınç azaltılmış olur.
Glokom ile yaşamak
Glokom hastası tanısı yalnızca göz tansiyonu ölçümü ile konmamalıdır. Zira glokom tanısı almış olmak bir hastanın daima tedavi ve takip altında kalmasını gerektirecektir. Bu nedenle günümüz teknolojisinin sağladığı tüm imkanlardan faydalanılmalı ve evvel yanlışsız teşhis konulmalıdır. Pek çok hastanın yalnızca göz tansiyonu ölçüm sonuçlarına bakarak gereksiz ilaç kullandıklarına sık rastlanılmaktadır. Ayrıyeten yanlış ve eksik bilgi nedeniyle pek çok önemli glokom hastasının ilaçsız ve takipsiz kaldıkları da grülmüştür. Glokom tanısı almış olmak bir hasta için mutsuz bir haber olmakla bir arada unutulmamalıdır ki glokom günümüzde muvaffakiyet ile tedavi edilebilen bir hastalıktır. Hastalar günlük ömürlerini sürdürmeli ve kendileri için en tehlikeli olan durumun takipsiz kalmak olduğunu bilmelidirler. Unutulmaması gereken bir öbür nokta glokom tedavisinde temel unsurun “var olanı korumak” olduğudur. Gaye, hastanın tüm ömrü boyunca bir diğerine ihiyaç duymadan hayatını sürdürmesidir. Hastanın tedavisini üstlenen doktorla yakın bir diyalog içinde olması, ilaçlarını tertipli kullanması ve denetimlerine gitmesi mecburidir. Hastaların yakın etrafları de kalıtımsal geçiş dikkate alınarak muayene edilmelidir.
Bunun dışında hastaların bilmek istediği öbür mevzular da olabilir:
Ömür şekli- beslenme alışkanıkları:
Glokomlu bir hasta hayatta hoş her şeyden zevk almaktan vazgeçmemelidir, lakin burada en kıymetlisi ölçülü olmaktır.
· Kahve-çay: Alımdan sonraki birinci birkaç saat içinde gerek kahve gerekse çay göz içi basıncında süreksiz bir artış yapabilir. Bu artış glokomu olmayan bir şahıs için kıymetli değildir. Glokom hastaları da bu cins içecekleri gün içinde dağılmış kısımlar olarak alabilirler. Kısa müddet içinde büyük ölçülerde sıvı alımı basınçta ani artışlara neden olabileceğinden sakıncalıdır.
· Alkol: Bilhassa şarap (kırmızı) başta olmak üzere bir ölçü alkol kalb ve deveran sistemi üzerinde esirgeyici tesirlidir. Glokomlu hastaların gözlerinde alkol alımına bağlı değerli bir sorun ortaya çıkmaz.
· Sigara: Sigara insan sıhhatini tehdir eden en değerli risk faktörüdür. Uzun mühletten beri sigara kullananlarda hiç kullanmayanlara nazaran yüksek göz tansiyonu daha sıklıkla rastlanır, fakat glokomun oluşumu için teğe bir tesirli bir risk faktörü olarak kabul edilemez.
Alışkanlıklar-spor:
Ekzersiz: Tertipli yapılan eksersiz, uygun gevşeme ve kâfi uyku göz tansiyonunda azalmaya yol açar.
Dalma: Sığ sularda yüzme ya da kısa müddetli dalışların önemli bir tesiri yoktur. Lakin ileri glokomlu hastaların uzun ve derin su dalışlarından kaçınmaları gerekir.
Sıcak banyo, ılıca, sauna: Sauna ya da ılıcaların göz tansiyonu üzerinde ziyanlı tesirleri yoktur. Hatta saunada kalanların göz içi basınçlarında 1 saat içinde olağana dönen düşüşler izlenmiştir. Lakin tedavide pratik bir faydası yoktur.
Uçak seyahati: Atmosferik basınçta hzlı azalma göz tansiyonunda bağıntılı bir artışa yol açabilir. Lakin uçak içindeki kabin basıncı ayarlandığı için ziyanlı bir tesiri görülmez. Lakin önemli dolanım sorunları olan glokom hastaları yeniden de tabiplerine bu durumu danşmalıdırlar.
Nefesli müzik aletleri çalmak: Nefesli müzik aletleri kullanmak süreksiz bir artışa yol açabilir. Glokom hastalarının bu tip aletleri kullanmadan evvel tabiplerine istişareleri gerekir.
Otomobil kullanmak: Görme alanında ileri derecede daralması olan hastaların otomobil kullanmaları sakıncalıdır. Erken devrelerde bilhassa karanlık adaptasyonları bozulduğu için akşam saatlerinde otomobil kullanımında kısıtlama getirmelidir.
Kontakt lens kullanımı:
Kontakt lenslerin göz tansiyonu üzerine direkt bir tesiri yoktur. Fakat basınç düşürücü tesiri olan ilaçların kullanımı kontakt lens altında birikim yapabilir. Bu tip damlaların kornea hassaslığını azaltıcı tesirleri de vardır, bu nedenle lens takılması sırasında istemeden oluşacak kornea yaralanmalarına neden olabilir. Kontakt lens kullanımı göz zarında birtakım değişikliklere neden olacaktır, bu durum glokom cerrahisi ileride gerekli olursa sonucu makûs etkileyebilir.
Gebelik ve emzirme periyodu:
Gebelik mühleti içinde çoklukla göz tansiyonu da azalır. Bu cinsiyet hormonlarının düzenleyici tesirinden kaynaklanır. Şayet hamilelik müddeti içinde basınç artışı tespit edilirse, glokom yavaş ilerleyici bir hastalık olduğu için tedavi doğum sonrasına ertelenebilir. Ancak hasta aslında ileri devre glokomlu bir hasta ise ya da basınç çok yüksek bulunursa o vakit tedavi gereklidir. Tabip anne adayı ile kullanılacak ilaçların bebek üzerinde tesirli olabileceğini konuşmalıdır. Hamilelik periyodunda inançla kullanılabilecek rastgele bir glokom ilacı deneyimi yoktur.
Prof.Dr.Özcan Ocakoğlu
kaynak: https://www.optisyence.com/glokomda-bilmek-istedikleriniz/
